Cụm từ truy xuất nguồn gốc (traceability) được nhắc đến rất thường xuyên trong những năm gần đây. Nó là bằng chứng cho lời cam kết phát triển bền vững của các nhãn hiệu. Vì nhờ vào khả năng truy xuất nguồn gốc mà người tiêu dùng có thể truy ngược về ngọn nguồn. Từ khi sản phẩm đang ở hình thái vật liệu thô và qua từng bước sản xuất, gia công. Người dùng quan tâm đến các cam kết về năng lượng tái tạo và bảo vệ môi trường. Ngoài ra còn cả điều kiện lao động của các công nhân. Tất cả những yêu cầu về truy xuất thông tin này chính là lĩnh vực mà Traceability bao hàm.
Các bên liên quan trong chuỗi Truy Xuất Nguồn Gốc
Một sản phẩm được hình thành phải trải qua nhiều công đoạn. Bắt nguồn là từ vật liệu thô ban đầu cho đến nguyên phụ liệu. Sau đó là quá trình sản xuất, gia công tạo nên công năng và hình thái cuối cùng của sản phẩm. Để dễ dàng truy xuất nguồn gốc, khái niệm Tiers đã được đưa vào sử dụng.
Tiers có thể hiểu là các bên liên quan trong quá trình tạo nên một sản phẩm. Thông thường sẽ chia ra 4 Tiers như bên dưới. Ví dụ minh hoạ là các Tiers trong ngành công nghiệp thời trang:
Tiers
- Tier 0: nhãn hiệu hay nhà phân phối. Ví dụ: Adidas
- Tier 1: nhà máy sản xuất sản phẩm. Ví dụ: nhà máy sản xuất giày dép/ áo quần
- Tier 2: các nhà cung ứng nguyên phụ liệu cho Tier 1. Ví dụ: nhà cung ứng vải/da, chỉ may, nút, dây kéo, nhãn,…
- Tier 3: các nhà cung ứng nguyên liệu cho Tier 2. Ví dụ: nhà cung ứng sợi mộc cho Tier 2 dệt nên vải.
- Tier 4: các nhà cung ứng nguyên liệu cho Tier 3. Ví dụ: nhà sản xuất hạt nhựa polyester cho Tier 3. (Nóng chảy hạt nhựa và kéo thành sợi sẽ tạo thành sợi polyester). Hoặc các trang trại trồng bông cotton, cây lanh (sau khi kéo sợi sẽ tạo thành sợi cotton, sợi lanh).
Mỗi Tiers đều có trách nhiệm chứng minh được sự thực thi các cam kết. Vì vậy việc phân chia ai, làm gì và làm cách nào là mối quan tâm hàng đầu của traceability. Trong đó Tier 0 chính là người định hướng nên phạm vi, các mục tiêu và cách thức vận hành của chuỗi truy xuất nguồn gốc.
3 câu hỏi cần trả lời của một chuỗi Truy Xuất Nguồn Gốc
Câu hỏi thứ nhất là: Cái Gì?
Đây là câu hỏi lớn giúp tạo nên một chuỗi truy xuất nguồn gốc hiệu quả. Nó bao gồm một chuỗi câu hỏi “what?”. Mục đích nhằm để khoanh vùng mục tiêu, xác định vấn đề và phạm vi của chuỗi truy xuất. Ví dụ, yêu cầu chứng minh nguồn gốc xuất xứ sản phẩm. Đây là yêu cầu nhằm được hưởng các ưu đãi về thuế quan của một hiệp định kinh tế nào đó.
Một ví dụ khác về yêu cầu truy xuất nguồn gốc là để kiểm tra các tiêu chí phát triển bền vững. Tất cả công đoạn liên quan buộc phải thoả các chỉ tiêu về môi trường và điều kiện sử dụng lao động. Điều này không chỉ được quan tâm bởi người dùng mà cả nhà phân phối và nhà sản xuất.
Lý do cần phải xác định cụ thể mục tiêu đến từ mức độ phức tạp của các thông tin trong chuỗi. Vì phức tạp là đặc trưng của nền sản xuất hàng loạt. Điều đó có nghĩa để truy xuất thông tin của một sản phẩm đã trải qua nhiều công đoạn với nhiều bên tham gia thì không hề dễ dàng. Chính vì vậy việc xây dựng được quy trình, hệ thống và các công cụ hỗ trợ cho traceability trở nên rất cần thiết.
Câu hỏi thứ hai là: Ở Đâu?
Câu hỏi này nhằm xác định các Tiers tham gia vào chuỗi truy xuất nguồn gốc. Chuỗi bao gồm các Tiers nào sẽ phụ thuộc vào phạm vi của từng dự án cụ thể. Tiếp đó là sự cam kết của các Tiers trong việc đảm bảo khả năng truy xuất thông tin. Điều này đã trở thành tiêu chí quan trọng trong các hợp đồng mua bán. Thậm chí bản thân các Tier từ 1 đến 4 cũng đã chủ động thực hiện vai trò của mình. Họ dần xây dựng nền tảng về quy trình và hệ thống phục vụ mục đích truy xuất nguồn gốc.
Câu hỏi thứ ba là: Bằng Cách Nào?
Truy xuất một thông tin trong hàng nghìn thông tin với rất nhiều bên liên quan là một bài toán khó. Câu hỏi đặt ra sau khi đã xác định phạm vi, mục tiêu và các tiers của chuỗi truy xuất là:
Làm thế nào và bằng cách nào để chuẩn hoá, lưu trữ và tập hợp các thông tin phục vụ cho truy xuất nguồn gốc?
Hiện nay đã có rất nhiều công cụ về nhãn mác (barcode, RFID) và phần mềm hỗ trợ mục tiêu truy xuất nguồn gốc. Việc lựa chọn công cụ hay công nghệ thích hợp cho một chuỗi truy xuất nguồn gốc cụ thể là điều cần thiết. Nhờ đó mà đảm bảo được tính hiệu quả về cả mặt khả năng truy xuất cũng như chi phí vận hành.
Key takeaways
Cam kết về Phát Triển Bền Vững đến thời điểm hiện tại đã đồng hành cùng Truy Xuất Nguồn Gốc. Điều này thể hiện được sự minh bạch của tất cả các công đoạn sản xuất tạo nên một sản phẩm. Nhờ có Truy Xuất Nguồn Gốc mà chuỗi cung ứng trở nên bền vững. Từ đó các nhà máy sản xuất, nhà cung cấp nguyên phụ liệu mới có thể đồng hành cùng mục tiêu phát triển bền vững của các nhãn hiệu.
Khi đi sâu vào traceability thì khái niệm về các Tiers được sử dụng để phân chia vai trò, trách nhiệm của các bên. Tiếp đó là 3 câu hỏi lớn cần được trả lời khi hoạch định nên một chuỗi truy xuất nguồn gốc. Đó là Cái Gì, Ở Đâu và Bằng Cách Nào? Hy vọng rằng không chỉ người dùng, nhãn hiệu mà tất cả các bên liên quan đều sẽ hướng đến traceability như là minh chứng cho hành trình phát triển vững bền.
Mời các bạn đọc các bài viết cùng chuỗi chủ đề Chuyện Nghề:
https://valueyourday.com/category/chuyen-nghe-tu-duy-cong-viec/